Nhà cửa truyền thống của các tộc thuộc văn hóa Việt
Văn Hóa Việt bao
gồm: Tộc Kinh,Tộc Chăm,tộc Khơ Me, các tộc Tây
Nguyên (Sê Đăng, Bâhnar, Êđê, Jrai, Vân Kiều, Sơ Drá,
Ca Tu, Brâu, Mnâm, Hrê, Ka Dong,
K’Ho, Mạ….Mnông, Jẻ Triêng, Stieng)và các tộc phía Bắc từ tỉnh Quảng
Bình trở ra.
Các
tộc phía Bắc gồm có các tộc nói
ngôn ngữ Việt Mường (Mường, Thổ, Chứt), các tộc nói ngôn ngữ Môn – Khơ me ở miền núi từ
Quảng Bình trở ra (Mảng, Kháng, Xinh Mun, Ơ
Đu , Bru – Vân Kiều), các tộc nói
ngôn ngữ Tày – Thái ( Thái, Lào, Lự, Bố Y,
Giáy, Nùng, Sán Chay), các tộc nói ngôn ngữ Hmông - Dao (Hmông, Dao, Pà Thẻn),
các tộc nói ngôn ngữ Hoa (Hoa, Ngái, Sán Dìu), Các tộc nói ngôn ngữ Tạng– Miến(La Hủ, Lô Lô, Hà Nhì, Phù
Lá, Cống và Si La), và Các tộc nói ngôn ngữ Ca Đai (Cờ Lao, La Chí, Pu Péo, La Ha)
1/. Nhà cửa truyền thống của tộc Kinh (Việt)
Các loại nhà truyền thống của người Kinh |
Trong nghệ thuật kiến trúc, dân Việt lấy gỗ hay tre
làm vật liệu căn bản. Nhà cửa đều
là một hệ thống kèo cột rằng rịt lấy nhau có mái nặng đè xuống cho vững. Lấy
cột làm chỗ tựa cho mái, chứ không lấy tường, như lối kiến trúc của nhiều dân
tộc, vách và tường chỉ dùng để chắn gió mưa. Cột nhà đều tựa chân trên tảng đá.
Bộ phận chính của nhà là 3 gian và hai hàng cột ở giữa. Nhà thì có
4 mái: hai mái chính và hai mái chái. Nhà nào cũng ít cửa, nên trong nhà thường
tối.
Mặt sau của gian giữa thì không bao giờ có cửa vì đấy là nơi đặt bàn thờ Tổ
Tiên. Nhà được cất theochữ nhất kiểu nhà của vùng Quảng Trị hoặc chữ nhị gồm nhà trước nhà
sau kiểu nhà vùng Quảng Nam
hoặc chữ Đinh kiểu nhà của vùng Quảng
Ngãi. Nhà dù kiểu nào đi nữa thì kết
cấu vẫn gồm cột
kèo, xiên, trính, đòn tay,rui mè.
Với thời gian, gỗ và tre bị
mối mọt không bảo quản được, nên từ từ những vật liệu này được thay thế
bằng xi măng và gạch ngói. Trong lối kiến trúc nhà thường dân ngày
nay thì cửa sổ là một khung vòng tròn có bông sen. Vòng tròn biểu tượng
bánh xe luân hồi và bông sen là hai âm hưởng của Phật Giáo được đưa vào kiến
trúc.
Người Kinh rất trọng hướng nhà, vì vậy, hướng nhà phải do một thầy địa lý có tiếng chọn riêng theo tuổi của gia chủ. Họ quan niệm làm nhà đúng hướng sẽ đem lại tài lộc và may mắn đến cho gia đình. Nhà cửa thường quay về hướng Nam để tránh thời tiết nóng và lạnh Nhà cửa thường tránh cổng ngõ hoặc lối đi, hoặc góc ao hoặc đao mái đình. Cổng ngõ hoặc lối đi không đâm thẳng vào trung tâm gian giữa.
Nếu bất đắc dĩ, người ta không tránh được những điều kiêng kỵ đó, người ta chôn hoặc con chó đá ở trước cổng, hoặc treo một cái gương ở trên cửa chính trừ tà khí .Tại thành thị, nếu nhà mình phải nhà hàng xóm chiếu chính giữa, người ta thường treo cửa hình bát quái hay một tấm gương con nếu nhà đối diện cũng treo gương hay hình bát quái. Nhà lợp tranh vách đất vật liệu bằng gỗ hay tre. Loại nhà này không cao vì tránh gió to và bão táp.
Bên trong nhà không
rộng lớn, vì phải dành chỗ làm sân, ao và vuờn. Người Việt quan
niệm nhà lớn không tốt hơn là đủ thực phẩm để ăn. Lối
kiến trúc nhà cửa hòa hợp với môi trường sống thiên nhiên
Còn gian giữa nơi sinh hoạt thờ cúng thì được trang trí bằng hai bao lam, đường nét chạm trổ đơn giản, nổi bật chủ đề con sóc chùm nho, ( mong muốn được vui vầy ấm no) kết hợp với hình tượng con dơi ( biểu hiện sự phúc đức đời đời). Những bao lam này được xây dựng theo tứ thời ( mai lan, cúc, trúc) và tứ linh ( long lân qui phượng). Gian giữa cũng được trang trí bằng những tấm gỗ gõ ghép lại, chạy chỉ nổi, có cưa lộng hình nấc thang tháp, lục bình ( bắt chước trang trí của người Miên xưa) kết hợp với chữ thọ hình vuông và kết hợp với bức hoành nổi bật ba chữ Hán Phúc Lưu Đường. Gian giữa là nơi thiêng liêng nhất trong nhà vì được kê bàn thờ tổ tiên. Bàn thờ được trang trí bằng gỗ chạm hoa văn tỉ mỉ. Ngoài bàn thờ ra, còn kê tấm phản gỗ, nơiquây quần của gia đình, nơi diễn ra những bữa cơm thân mật, nơi thảo luận cả đến những chuyện đại sự. Gian giữa cũng là phòng khách của gia đình nên nó cần phải được trang hoàng, thường người Việt chữ nghĩa treo những trướng câu đối đượm mầu tôn giáo, chẳng hạn câu:
Tổ Tiên
công đức muôn đời thịnh,
Con Cháu thảo hiền vạn kiếp vinh
theo vanhoaviet
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét